Yakınını kaybeden birine "başın sağ olsun" deriz. Genelde de "ölen öldü, sen sağ ol" gibi algılanır bu cümle ancak anlamı aslında hiç de öyle değil.
ölü evi ziyaretinde “başın sağ olsun” diye söylenen bir deyim vardır. sanki, “ölen ölmüş, senin başın sağ olsun” der gibi: epey kabaca ve saygısızca. acıyı pek de yeğnileten bir deyim değil.
eski türk dilinde başın diğer bir anlamı da “yara”dır. anadolu halk dilinde kullanılır. tdk nedense bu ikinci anlamı “yara” değil de “çıban” olarak vermiş. oysa eski oğuzcada “baş çıbanı” diye bir ad vardır, “yara çıbanı” demek. ama onun da adını değiştirip “şark çıbanı” yapmışız.
ancak “başın sağ olsun” dendiğinde, yine de tuhaf bir anlam ortaya çıkar, çünkü yara sağ olamaz. deyimin doğrusu, “başın sağalsın” biçimindedir. türk dilindeki sağ sözü, “yaşayan” anlamının dışında “iyi” anlamına da gelir. sağalmak da “iyileşmek” demektir. nitekim azerbaycan türkçesinde de “sağalmak” sözü “hastanın iyileşmesi” anlamına gelir.
hülasa başın sağalsın, “yaran iyileşsin” demektir. ölüsü olana dilenen dilek ise, baş sağaltısıdır. baş sağlığı, “yara iyiliği” demektir. yaranın iyisi olmaz.
ölü evi ziyaretinde “başın sağ olsun” diye söylenen bir deyim vardır. sanki, “ölen ölmüş, senin başın sağ olsun” der gibi: epey kabaca ve saygısızca. acıyı pek de yeğnileten bir deyim değil.
eski türk dilinde başın diğer bir anlamı da “yara”dır. anadolu halk dilinde kullanılır. tdk nedense bu ikinci anlamı “yara” değil de “çıban” olarak vermiş. oysa eski oğuzcada “baş çıbanı” diye bir ad vardır, “yara çıbanı” demek. ama onun da adını değiştirip “şark çıbanı” yapmışız.
ancak “başın sağ olsun” dendiğinde, yine de tuhaf bir anlam ortaya çıkar, çünkü yara sağ olamaz. deyimin doğrusu, “başın sağalsın” biçimindedir. türk dilindeki sağ sözü, “yaşayan” anlamının dışında “iyi” anlamına da gelir. sağalmak da “iyileşmek” demektir. nitekim azerbaycan türkçesinde de “sağalmak” sözü “hastanın iyileşmesi” anlamına gelir.
hülasa başın sağalsın, “yaran iyileşsin” demektir. ölüsü olana dilenen dilek ise, baş sağaltısıdır. baş sağlığı, “yara iyiliği” demektir. yaranın iyisi olmaz.